สัพพมิทัง กัมมโตติกถา

[1699] สกวาที สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะกรรม หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. แม้กรรมก็เป็นเพราะกรรม หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. สิ่งทั้งปวงเป็นเพราะกรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะเหตุที่ทำไว้ในกาลก่อน หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะกรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะวิบากแห่งกรรม หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะวิบากแห่งกรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. บุคคลพึงฆ่าสัตว์ เพราะวิบากแห่งกรรม หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ปาณาติบาตมีผล หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. วิบากแห่งกรรมมีผล หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. วิบากแห่งกรรมไม่มีผล หรือ ?

ป. ถูกแล้ว.
ส. ปาณาติบาตไม่มีผล หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. บุคคลพึงลักทรัพย์ ฯลฯ พึงกล่าวเท็จ พึงกล่าวคำ
ส่อเสียด พึงกล่าวคำหยาบ พึงพูดเพ้อเจ้อ พึงตัดช่องย่องเบา พึงปล้นใหญ่
พึงปล้นเฉพาะหลังคาเรือน พึงดักที่ทางเปลี่ยว พึงผิดเมียท่าน พึงฆ่า
ชาวบ้าน พึงฆ่าชาวนิคม เพราะกรรมวิบาก หรือ ?
พึงให้ทาน พึงให้จีวร พึงให้บิณฑบาต พึงให้เสนาสนะ
พึงให้คิลานปัจจยเภสัชชบริขาร เพราะกรรมวิบาก หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. คิลานปัจจยเภสัชชบริขารมีผล หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. กรรมวิบากมีผล หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. กรรมวิบากไม่มีผล หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. คิลานปัจจยเภสัชชบริขารไม่มีผล หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1700] ป. ไม่พึงกล่าวว่า สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะกรรม หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า โลกเป็นไปเพราะ
กรรม หมู่สัตว์เป็นไปเพราะกรรม สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นเครื่องกระชับ

เหมือนลิ่มสลักแห่งรถ ที่แล่นไปอยู่ ฉะนั้น¹ บุคคลได้เกียรติ ความ
สรรเสริญ เพราะกรรม และได้ความเสื่อม การถูกฆ่า การถูกจองจำก็
เพราะกรรม บุคคลรู้ชัดซึ่งกรรมนั้นว่า เป็นเครื่องทำให้ต่างกันฉะนี้แล้ว
ไฉนจะพึงกล่าวว่า กรรมไม่มีในโลกเล่า ดังนี้ เป็นสูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. ถ้าอย่างนั้น สิ่งทั้งปวงนี้ ก็เป็นเพราะกรรม น่ะสิ.
สัพพมิทัง กัมมโตติกถา จบ

อรรถกถาสัพพมิทัง กัมมโตติกถา

ว่าด้วย สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะกรรม

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องสิ่งทั้งปวงนี้เป็น คือเกิด เพราะกรรม. ในเรื่องนั้น
ชนเหล่าใดมีความเห็นผิดดุจลัทธินิกายราชคิริกะและสิทธัตถิกะทั้งหลาย
ว่า สิ่งทั้งปวงนี้กล่าวคือ กัมมวัฏฏะ กิเลสวัฏฏะ วิปากวัฏฏะเกิดมา
เพราะกรรมเทียว เพราะอาศัยพระสูตรว่า โลกย่อมเป็นไปตามกรรม
ดังนี้ คำถามของสกวาทีว่า สิ่งทั้งปวง เป็นต้นหมายถึงชนเหล่านั้น
คำตอบรับรองเป็นของปรวาที. ลำดับนั้น สกวาทีเพื่อจะท้วงด้วยคำว่า
ครั้นเมื่อความเป็นเช่นนั้นมีอยู่ แม้กรรมก็ย่อมเกิดแต่กรรม ดังนี้ จึง
กล่าวว่า แม้กรรมก็เป็น คือเกิด เพราะกรรมหรือ ? ปรวาทีตอบปฏิเสธ
ด้วยคำว่า ผิว่า แม้กรรมชื่อว่าเกิดแต่กรรมจริงไซร้ กรรมนั้นก็พึงเป็น
วิบากเท่านั้น ดังนี้. คำว่า สิ่งทั้งปวงนี้เป็นเพราะเหตุที่ทำไว้ในกาล

1. ขุ. สุ. 25/382.